Mariannie Skórzewskiej

Praca powstała w dialogu z przestrzenią neoklasycznego pałacu w Lubostroniu, zaprojektowanego przez Stanisława Zawadzkiego na zlecienie Fryderyka Skórzewskiego. Instalacja zawieszona w rotundzie – reprezentacyjnej sali pałacu odnosi się do Marianny Skórzewskiej – matki Fryderyka, która zaliczała się do grona polskich sawantek tego czasu, takich jak Izabela Czartoryska czy Izabela Lubomirska.

Marianna została wydana za mąż w wieku 13 lat za starszego od niej ponad 20 lat Franciszka Skórzewskiego. Po urodzeniu dwóch córek postanowiła zająć się własną edukacją. Udała się do Berlina, gdzie szybko stała się popularna na tamtejszym dworze budząc swoją wiedzą i intelektem zachwyt samego władcy – Fryderyka II Hohenzollerna. Została też jego bliską przyjaciółką.

Umiejętność strategicznego myślenia i dbania o własne interesy budziła kontrowersje już u jej współczesnych. Niejasna jest jej rola w pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej. Marianna Skórzewska, początkowo gorąca orędowniczka interesów polskich na dworze berlińskim, gdy zorientowała się, że rozbiór jest rzeczą nieuchronną, miała ponoć błagać Fryderyka II, aby jej dobra znalazły się w granicach Prus a nie Rosji i osobiście pilnować wytyczania granic. Marianna nie jest więc jednym tchem wymieniana z Czartoryską czy Lubomirską, uważanymi za polskie patriotki, mimo starań jej syna Fryderyka, który w programie ikonograficznym głównej sali dokonał swoistej apoteozy matki, jako kobiety postępowej i zasłużonej dla historii Polski.

Praca zainstalowana w głównej sali składa się z dwóch cytatów. „Kądziel przewodziła w tym stadle” oraz „Zdumiewa, że sama się tak ukształciła bez żadnej pomocy”. Pierwszy to opis relacji w małżeństwie Skórzewskich przez współczesnych Mariannie. Drugi cytat to refleksja Fryderyka II. Marianna otrzymała jedynie prowincjonalne wykształcenie w polskiej klasztornej szkole.

Cytaty zostały umieszczone na szarfie i fartuchu – atrybutach członków loży masońskich i symbolami samodoskonalenia się i poszerzania swojej wiedzy. Z tym ruchem sympatyzowały polskie damy, w tym zapewne też sama Skórzewska.