Ładne Kwiatki

Powiedzenie „ładne kwiatki” używane jest ironicznie w sytuacji, gdy mówiący chce wyrazić swoje zaskoczenie, zdumienie, niekoniecznie pozytywne, zasłyszaną wiadomością. Instalacja odnosi się do życia i twórczości Zofii Bystrzyckiej, która urodziła się w Przemyślu przed II wojną światową. Zofia doświadczyła wywózki w głąb ZSRR do Kazachstanu i życia w skrajnie wycieńczających warunkach. W czasach PRL zaznała natomiast luksusowego życia żony ambasadora w Paryżu, którym był wtedy pisarz Jerzy Putrament. Pracowała jako traktorzystka, księgowa, korespondentka wojenna, zrobiła kurs kosmetyczny oraz studiowała reżyserię. Najbardziej znana była jako felietonistka – twórczyni pisma „Zwierciadło” i pisarka. Zofia należy do kobiet nieumiejscowionych w historii, których biografie trudno zaszufladkować i zrobić z nich użytek na potrzeby określonych narracji historycznych. Tytuł instalacji nawiązuje do zbioru jej satyrycznych felietonów obyczajowych wydawanych w „Szpilkach” i „Nowej Kulturze”.

fot. Marek Horwat

Satyryczne felietony Zofii Bystrzycki są stanowią dziś ważne świadectwo obyczajowości wczesnego PRLu i błyskotliwości pisarki, której teksty z jednej strony zdawały się promować komunistyczną ideologię, z drugiej celnie wskazywały patologie tego systemu. Bystrzycka obnaża też powszechny seksizm, protekcjonalne traktowanie kobiet w państwie, którego propaganda głosiła pełne uprawnienie płci i wzywała do włączania się kobiet do zawodów uważanych za męskie. Choć polityka władzy przyczyniła się w pewnej mierze do emancypacji i uniezależnienia finansowego kobiet, władza oraz najlepiej płatne i prestiżowe stanowiska pozostawały domeną mężczyzn.

Instalacja „Ładne kwiatki” została umieszczona w witrynie kamienicy przy rynku w Przemyślu, jako część wystawy wieńce i kamienie. W dosłowny sposób nawiązując do zbioru felietonów Bystrzyckiej „Ładne Kwiatki” wystawiłam w witrynie rośliny ozdobne modne w czasach PRL-u – obecne w domach, ale też biurach i instytucjach tamtej epoki. Może lubiane trochę z konieczności, bo do innych nie było dostępu w centralnie sterowanej gospodarce rynkowej. Nad nimi umieściłam „tautologiczny” czerwony – ręcznie wykonany transparent z napisem „Ładne Kwiatki”, który z jednej strony nawiązywał do propagandowych haseł PRL, z drugiej kojarzy się z estetyką strajkową, z trzeciej głosi nic nie znaczące politycznie hasło, jak np. „Wiosna”.

Całość nawiązywała estetycznie do wystaw sklepowych z epoki PRL. Przy roślinach umieszczone zostały tabliczki-transparenty z wybranymi cytatami, czasami trochę sparafrazowanymi, z tekstów Zofii Bystrzyckiej.

Monotonia jest gwarancją trwania.

Każda miłość przychodzi w porę.

Człowiek sterowany w kierunku zagłady.

Inne wymiary przyjmowania świata.

Czas nocy nie ustępuje wedle twej woli

Drwina jest zwycięstwem dystansu do siebie.

Instalację można było oglądać w dzień i w nocy podczas trwania festiwalu.