patRIOTki

Projekt patRIOTki podejmuje problem patriotyzmu, ukazanego poprzez postawy kobiet z czasów zaborów. Punktem wyjścia jest tu książka Wojciecha Lady pt. Polscy Terroryści, w której autor opisuje zamachy na carskich urzędników dokonywane na ziemiach dawnego zaboru rosyjskiego, czasami skuteczne, lecz często nieudolne, pociągające za sobą przypadkowe ofiary. Kobiety brały w tej aktywności czynny udział, nie tylko roznosząc bibułę, ale także transportując broń, amunicję oraz... rzucając bomby z balkonów, jak Wanda Krahelska, Albertyna Helbertówna czy Faustyna Morzycka, jak również przypomniana w pracy Zuzanny Janin Teofilia Blędkowska.

Jak pisze Wojciech Lada: „był to szereg niemal anonimowych dziś kobiet, które zwykle wpadały po roku lub dwóch działalności”. Po zesłaniu i katordze wracały, prowadząc potem skromne życie robotnic. Historia zapamiętała tylko te, które w II RP stały u boku liczących się mężów, jak Aleksandra Piłsudska, albo te nieliczne, które same robiły karierę polityczną.

Zawarte w tytule wystawy słowo RIOT, celowo napisane dużymi literami, pochodzi z języka angielskiego i oznacza zamieszki. Nasuwa się więc pytanie czy polskie „riot girls” dały wyraz emancypacji kobiet, czy też ich zaangażowanie i predyspozycje zostały wykorzystane do budowania patriotycznej narracji umacniającej patriarchat?

Projekt wpisuje się we współczesną żywą debatę o pojęciu patriotyzmu i łączonych z nim pojęć, takich jak suwerenność, naród, walka. Zadaje też pytanie czym jest polski patriotyzm na tle niepokojów i zmian we współczesnej Europie i jak w tej narracji postrzegają siebie kobiety.

Cykl patRIOTki składa się z trzech obiektów-sukien, fotografii oraz video. Forma sukien jest artystyczną interpretacją opisów dotyczących sposobów chowania oraz przenoszenia broni przez kobiety w specjalnie w tym celu uszytych lub przerobionych sukniach. Kolory sukien – biały, czerwony i czarny odnoszą się do trzech symbolicznych etapów życia kobiety podkreślając fakt, że w walkę włączały się kobiety z różnych pokoleń i różnych klas społecznych.

Fotografie z krótkimi opisami historii kobiet wymienionych w książce Wojciecha Lady wyobrażają postaci, po których często w materiałach archiwalnych pozostało jedynie wymieniane w ciągu innych nazwisko. Video oparte w warstwie wizualnej oparte jest na dokumentacji z realizacji projektu. Obrazom towarzyszy opowiadana historia kobiet patRIOTek oparta na cytatach z książki Wojciecha Lady.

kadry z video

Podziękowania za pomoc w realizacji projektu dla:

Ewy Bloom-Kwiatkowskiej, Moniki Czarskiej, Alicji Cichowicz, Izy Desperak, Elizy Gaust, Ewy Kamińskiej-Bużałek, Julii Kosmynki, Katarzyny Krzysztofik, Izabeli Maciejewskiej, Klaudii Wojciechowskiej, Marcie Zdanowskiej, Izabeli Zielińskiej

oraz Tomasza Komorowskiego

Wystawie w Galerii XX1 towarzyszył panel dyskusyjny z udziałem Wojciecha Lady oraz Zuzanny Janin.