Celebra

Celebra to uroczyste odprawianie nabożeństwa lub robienie czegoś z namaszczeniem, pompatycznie. Video i obiekt prezentowany w ramach edycji festiwalu Centrum światów jest tutaj pt. Celebracje odnosi się do sposobów upamiętniania postaci i wydarzeń w polskim krajobrazie kulturowym, a także mechanizmów według których podejmowane są decyzje o tym kogo powinniśmy upamiętniać i w jaki sposób obchodzić rocznice ważnych wydarzeń.

Odwołałam się tu do instalacji i performance’u, który wykonałam na Dworcu PKP w Lesznie w 2017 roku, podczas obchodów poświęconych pamięci polskich żołnierzy, którzy próbując uratować kobietę uprowadzoną przez oddział stacjonujących w Polsce po II wojnie sowieckich światowej żołnierzy, wdali się w sowietami w potyczkę zbrojną, która miała miejsce na dworcu w Lesznie. W konsekwencji tego wydarzenia Polacy zostali skazani na śmierć przez stalinowski sąd. Na dworcu w Lesznie poświęcono im tablicę, pod którą w rocznicę wydarzenia lokalni politycy, harcerze i młodzież szkolna składa kwiaty, a żołnierze pełnią wartę honorową.

Poprzez swoją interwencję – tablicę poświęconą pamięci Zofii Rojuk - uprowadzonej kobiety, którą w konsekwencji wydarzeń na dworcu rozdzielono z córką i wywieziono do sowieckiego łagru, zwróciłam uwagę na inną narrację, niż militarny patriotyzm, w którym cześć oddaje się męskim bohaterom, a kobiety traktuje się jako anonimowe, bezwolne przedmioty wymiany, których cierpienie nie ma znaczenia. Instalację zrealizowaną w Lesznie zatytułowałam dla Dla Zofii. Upamiętniłam ją tworząc pracę inspirowaną jej biografią i również jej zdjęciem. Często w moich realizacjach "wcielam się" w bohaterki, których historie przypominam.

Realizacja zaprezentowana podczas festiwalu w Przemyślu składa się z video przybliżającego powyższą historię oraz dokumentującego mój performance pt. Kwiat dla Zofii, w którym pod tablicą pamiątkową złożyłam kwiaty z wierszem poświęconym Zofii Rojuk. Obok video umieściłam gablotę ze zdjęciami pamiątkowymi z performance’u, kwiatkiem oraz medalem z podobizną - wyobrażeniem Zofii. Medal wzorowany jest fotografii kobiety, którą umieściłam obok tablicy pamiątkowej poświęconej żołnierzom na ścianie dworca.

Praca zadaje pytanie o relacje między faktami historycznymi a ich interpretacjami, i rolę rytuałów i przedmiotów w tworzeniu mitu narodowego i kultu bohaterów.



Zobacz: Anka Leśniak Dla Zofii, Leszno, 2017